De herfst begeleiden: hoe je cliënten ondersteunt bij somberheid.

Een herfstdip is geen teken van zwakte, maar een natuurlijke reactie van lichaam en brein op minder daglicht en prikkels van buitenaf. Hier zijn praktische en psychologische tips die je kunt gebruiken in je begeleiding.

Daglicht speelt een cruciale rol bij de aanmaak van serotonine en vitamine D, beide essentieel voor stemming en energie.

• Adviseer cliënten om dagelijks minstens 20–30 minuten buiten te zijn, bij voorkeur in de ochtend;
• Zelfs korte wandelingen op bewolkte dagen hebben een meetbaar positief effect.

In de herfst verschuift onze biologische klok. Onregelmatige slaap, maaltijden of werkuren kunnen vermoeidheid versterken.

•  Help cliënten vaste routines te creëren voor opstaan, maaltijden en ontspanning;
• Structuur geeft rust en houvast, vooral voor cliënten die gevoelig zijn voor somberheid of overprikkeling.

De herfstdip is niet alleen biologisch van aard. De herfst nodigt uit tot vertraging, wat oude gevoelens of onverwerkt verdriet kan oproepen. Nodig cliënten uit om te onderzoeken: “Wat wil er gevoeld worden nu het rustiger wordt?” Soms is de dip een uitnodiging tot verstilling en reflectie, niet iets dat “weg moet”. Hierbij kan je als coach of therapeut je cliënt goed ondersteunen.

Beweging stimuleert de aanmaak van endorfine en dopamine. Het hoeft geen intensieve training te zijn: een dagelijkse wandeling, yoga of lichte krachttraining volstaat. Koppel beweging aan plezier of sociale verbinding: samen wandelen, dansen of tuinieren werkt vaak beter dan discipline alleen.

Kleine rituelen kalmeren het zenuwstelsel en creëren een gevoel van veiligheid. Voorbeelden: een kop warme thee, een comfortabel huispak, fijne pantoffels, kaarsen aan bij een film, zachte muziek, geurige olie of een kaars bij het ontbijt. Moedig cliënten aan om eigen herfstrituelen te ontwikkelen als houvast en comfortpunt.

Isolement versterkt somberheid. Sociale verbinding helpt tegen de herfstdip. Stimuleer cliënten contactmomenten te plannen, ook als dit weerstand oproept. Zelfs kleine, oprechte momenten van nabijheid kunnen veel effect hebben. Dit kan bijvoorbeeld al een kopje koffie of thee zijn met een vriend(in).

De neiging om een herfstdip “op te lossen” kan averechts werken. Soms is het beter om ruimte te geven aan vermoeidheid of traagheid, zonder oordeel. Zelfcompassie is een krachtig hulpmiddel: het helpt aanwezig te blijven bij wat is, zonder druk of schuldgevoel. Geef de ruimte ook aan jouw cliënten. Geef dit ook aan hen mee: het is heel normaal om mild te zijn.

De herfst nodigt uit tot vertragen, herijken en loslaten van processen die vaak ook in therapie een rol spelen. Wanneer jij als therapeut of coach leert deze beweging niet te bestrijden, maar bewust te volgen, kan de herfstdip zelfs een periode van dieper herstel, inzicht en veerkracht worden voor zowel jou als je cliënten.